Trùng giày là một loài sinh vật đơn bào mang kích thước vô cùng nhỏ bé mà mắt thường không thể nào nhìn thấy được. Nếu muốn nhìn rõ thì chỉ có một cách duy nhất là dùng kính hiển vi soi trực tiếp vào mẫu vật chứa loài sinh vật này. Như thông tin được biết, nó có lẽ đã quá quen thuộc với các bạn học sinh, đặc biệt là những bạn đang học tập tại cấp trung học cơ sở.
Tìm hiểu một vài thông tin về trùng giày
Trùng giày hay còn được các nhà khoa học nổi tiếng trên thế giới đặt cho cái tên tiếng Anh là Paramecium. Bên cạnh đó, mọi người cũng có thể biết đến biệt danh tương đối mới mẻ khác của nó là trùng cỏ, trùng đế giày hay thảo trùng.
Trùng giày được xem là đại diện nổi bật nhất của lớp Trùng cỏ. Tế bào của nó sẽ tiến hành phân hóa thành nhiều bộ phận và mỗi bộ phận lại đảm nhiệm một chức năng sống không giống nhau. Theo nhiều nguồn tin chính thống thì trùng đế giày là loài sinh vật được con người phát hiện ra trước tiên trong thế giới động vật đơn bào.
Khi chế tạo thành công một dụng cụ hỗ trợ nghiên cứu mang tên kính hiển vi, người ta đã thử lấy nước cỏ ngâm để soi thì tình cờ thấy nó và vì thế mà nó còn được gọi là trùng cỏ. Ngày nay, trùng cỏ đã trở thành cái tên chính thức cho nhóm sinh vật này và nước cỏ ngâm cũng vẫn là môi trường tiến hành nuôi cấy trùng cỏ lý tưởng nhất ở các phòng thí nghiệm lớn nhỏ trên khắp thế giới.
Ngoài hình thức sinh sản vô tính bằng phương pháp tách đôi cơ thể theo chiều ngang, trùng giày còn có thêm cả hình thức sinh sản hữu tính gọi là sinh sản tiếp hợp. Trong đó, trung bình cứ mỗi ngày thì nó lại tiến hành tách đôi một lần, còn quá trình tiếp hợp xảy ra có thể kéo dài tới tận 12 tiếng và ở điều kiện thích hợp nhất là 16 độ C.
Môi trường sống và vai trò quan trọng của sinh vật
Trùng giày thường sinh sống tập trung ở những váng mỡ sóng sánh nổi bên dưới cống rãnh hoặc bên trên bề mặt nước đục. Mỗi khi gặp một số vấn đề khó khăn chẳng hạn như: khô hạn hay thiếu thức ăn, trùng giày có khả năng tiết ra lượng nước thừa nhằm thu nhỏ kích thước cơ thể lại.
Đồng thời, nó cũng thực hiện lột bỏ lớp vỏ bọc và quá trình này được người ta gọi là hóa bào xác. Trong bào xác, nó sẽ đủ sức chống chịu lại điều kiện khắc nghiệt của thiên nhiên, để tiếp tục duy trì sự tồn tại trong một khoảng thời gian lâu hơn nữa. Đồng thời, nó sẽ có thêm nhiều cơ hội được làn gió cuốn đi để phát tán đến những môi trường mới thích hợp cho quá trình sinh sản và nhân giống.
Đối với hệ sinh thái, trùng giày đóng một vai trò hết sức quan trọng, nếu thiếu đi nó, chúng ta không thể nào tưởng tượng nổi thế giới này sẽ biến đổi kinh khủng ra sao. Có thể dự đoán một điều chắc chắn nhất chính là thế giới sinh vật bị mất cân bằng nghiêm trọng và từ đó, gây ảnh hưởng sang cả cuộc sống thường nhật của con người.
Ưu điểm nổi bật mà trùng giày mang đến thế giới này là nó đã sớm trở thành một mắt xích cực kỳ cần thiết trong chuỗi thức ăn của tự nhiên. Nó giống như nguồn cung cấp chất dinh dưỡng dồi dào, giúp các loài động thực vật khác sinh sôi và phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, nó cũng ký sinh và gây nhiều căn bệnh nguy hiểm cho cả con người lẫn động vật.
Những bộ phận cấu tạo nên loài trùng đế giày
Khi chỉ mới nghe đến cái tên trùng giày là có lẽ ai trong số các bạn cũng có thể phán đoán chính xác hình dạng của nó bởi nó mang hình thù giống hệt như chiếc đế giày lúc các bạn lật lên. Cơ thể nó là một hình khối, không có sự đối xứng qua lại với nhau và nhờ vào lông bơi, quá trình di chuyển của nó đơn giản hơn bao giờ hết.
Phần giữa cơ thể được cấu tạo từ bộ nhân bao gồm: nhân lớn và nhân nhỏ. Nửa đằng trước và nửa đằng sau đều sở hữu riêng một hệ thống không bào co bóp hình hoa thị và chỉ cố định ở một vị trí duy nhất. Chỗ lõm của cơ thể nó chính là rãnh miệng, phía cuối rãnh miệng thì có thêm lỗ miệng và hầu. Mỗi bộ phận ấy sẽ chịu trách nhiệm đảm nhận chức năng sống nhất định.
Hình dạng của sinh vật đơn bào trông như thế nào?
Trùng giày có hình dạng không đối xứng và khi nhìn vào khiến người ta ngay lập tức liên tưởng đến chiếc giày nên căn cứ vào đó, loại trùng này còn được đặt cho cái tên là trùng giày. Nó thực hiện quá trình di chuyển hoàn toàn dựa vào việc vận động linh hoạt các lông bơi.
Ở phần chính giữa của cơ thể là bộ nhân trung tâm gồm có nhân lớn và nhân nhỏ. Nửa phía trước và nửa phía sau thì hình thành lên một hệ thống không bào hình hoa thị có khả năng co bóp và chỉ nằm nguyên tại một vị trí cố định. Chỗ lõm trên cơ thể của nó là rãnh miệng để hấp thụ chất dinh dưỡng, cuối rãnh miệng còn phát triển thêm lỗ miệng và hầu kết.
Trùng nạp dinh dưỡng vào cơ thể như thế nào?
Trùng giày là một sinh vật đơn bào đã có sự phân hóa rõ rệt thành các bộ phận riêng biệt như nhân lớn, nhân nhỏ và không bào co bóp. Thức ăn mà nó ưa thích bao gồm một số loại chủ đạo như: vi khuẩn, vụn hữu cơ,…., khi tiến hành hấp thụ thì được lông bơi dồn dần dần về lỗ miệng.
Các loại thức ăn này đi qua miệng và hầu sẽ được vo lại thành những viên nhỏ ở bên trong không bào tiêu hóa. Sau đó không bào tiêu hóa rời đưa hầu di chuyển trong cơ thể theo một quỹ đạo nhất định, rồi enzim tiêu hóa biến đổi thức ăn sang dạng chất lỏng nhằm dễ dàng thấm vào chất nguyên sinh để đem đi nuôi dưỡng cơ thể. Chất cặn bã cong sót lại thì được thải ra ngoài thông qua lỗ thoát ở thành cơ thể.
Đặc điểm nhận dạng cần biết về loài trùng giày
Trùng đế giày mang những đặc điểm khiến người ta cực kỳ dễ dàng trong việc nhận dạng và phân biệt với các loài sinh vật cùng họ khác. Phần cơ thể của nó cũng được cấu tạo nên từ những thành phần vô cùng đơn giản, bao gồm: nhân nhỏ, nhân lớn, không bào, lỗ miệng, rãnh miệng, hầu kết,…
Để di chuyển đến các vị trí mình muốn thì trùng giày liên tục thực hiện những động tác vừa tiến vừa xoay thông qua các lông bơi rung động nhấp nhô lên xuống theo kiểu làn sóng và mọc thành vòng xoắn quấn xung quanh cơ thể. Bên cạnh đó, trùng giày còn có thể tự tổng hợp chất dinh dưỡng để nuôi sống cơ thể bằng cách thu gom tất cả vi khuẩn hoặc vụn hữu cơ đang sản sinh ra trong môi trường sống.
Hướng dẫn phân biệt giữa trùng giày và trùng roi
Trùng roi và trùng giày đều là loài ký sinh trùng đơn bào vô cùng nhỏ bé, khiến người ta không thể nào quan sát bằng mắt thường. Ở chúng sở hữu rất nhiều điểm tương đồng mà nhiều khi nếu không để ý là các bạn sẽ dễ dàng bị nhầm lẫn nghiêm trọng. Chính vì thế, dưới đây chúng tôi xin chỉ ra những chi tiết cơ bản giúp các bạn có thể phân biệt một cách đơn giản mỗi khi trông thấy 2 loài sinh vật này.
Điểm giống nhau thường thấy ở trùng roi và trùng đế giày
Do thuộc cùng một họ nên ở hai loại trùng roi và trùng giày, chúng ta có thể dễ dàng quan sát thấy rất nhiều điểm tương đồng với nhau. Trong đó, xuất hiện một số điểm tương đồng mà chúng ta có thể nhận ra một cách đơn giản hơn cả chính là cơ thể chúng đều chỉ được cấu tạo từ một tế bào duy nhất.
Chúng tiến hành di chuyển theo cơ chế thông dụng là vừa tiến vừa xoay nhờ vào bộ phận lông hoặc roi. Kích thước của chúng siêu nhỏ, chỉ có thể nhìn thấy rõ ràng dưới ống kính hiển vi. Chúng thực hiện sinh sản và duy trì nòi giống theo kiểu vô tính, đồng thời hô hấp thông qua lớp màng ngăn cách cơ thể
Điểm khác biệt ít người biết ở trùng roi và trùng giày
Khi nói về điểm tương đồng thì các bạn có thể ngay lập tức phát giác ra nếu đặt hình ảnh của trùng roi và trùng giày cùng một chỗ. Tuy nhiên, khi bất ngờ yêu cầu các bạn phân biệt một số điểm khác nhau ở hai loài sinh vật này thì có lẽ sẽ gây khá nhiều khó khăn vì đó đa phần là những đặc điểm bên trong cơ thể của nó.
Điểm riêng biệt chỉ có ở trùng roi
Trùng roi sở hữu hệ thống chất nguyên sinh có chứa thành phần quan trọng của cơ thể là các hạt diệp lục. Nó được cấu tạo nên từ duy nhất một nhân và một không bào. Khi muốn di chuyển, nó có linh động điều khiển hướng đi nhờ vào những chiếc roi cực kỳ dài.
Ở những nơi nhiều ánh sáng, trùng roi sẽ sinh trưởng và phát triển mạnh mẽ theo hình thức tự dưỡng. Còn nếu ở trong điều kiện thiếu hụt ánh sáng, nó sẽ dần mất đi màu xanh vốn có và chuyển sang sinh trưởng đồng hóa theo hình thức dị dưỡng. Ngoài ra, khi sinh sản, nó sẽ thực hiện phân chia cơ thể dọc theo chiều của thân.
Đặc điểm nổi bật chỉ có trùng giày sở hữu
Trùng giày sở hữu hai nhân, bao gồm một nhân lớn và một nhân nhỏ, cùng hai không bào thực hiện co bóp, hỗ trợ cho quá trình tiêu hóa. Lông bơi bao bọc xung quanh cơ thể được ví như những chiếc chân linh hoạt, giúp nó di chuyển đến những nơi mình muốn. Chúng sinh trưởng và phát triển mạnh mẽ theo hình thức thu thập thức ăn từ miệng.
Khi thức ăn đi qua miệng và hầu thì sẽ được vo lại thành những viên li ti trong không bào tiêu hóa. Sau đó, không bào tiêu hóa rời khỏi hầu, rồi di chuyển trong cơ thể theo một quỹ đạo đã được định sẵn, cuối cùng enzim tiêu hóa biến thức ăn thành dạng dung dịch để dễ thấm vào chất nguyên sinh nuôi. Chất bã còn sót lại được thải ra ngoài nhờ lỗ thoát ở thành cơ thể.
Bên cạnh đó, trùng giày sinh sản theo hai hình thức đó là hình thức vô tính, phân chia cơ thể theo chiều dọc của thân, còn hình thức hữu tính là phân chia cơ thể theo phương pháp tiếp hợp.
Kết luận
Trùng giày sở hữu những ưu điểm và tác hại riêng đối với môi trường, nó góp phần to lớn trong việc giúp hệ sinh thái tự nhiên trở nên phong phú, đa dạng hơn.
